Ważn​​​ość grobu

Prosimy o terminowe dokonywanie wpłat

1. Przepisy prawa i informacje    2. Likwidacja grobów  3. Prawa do grobu   4. Przekształcanie grobów   5. Dochowanie - zasady   6. Prawa do grobu - rozwinięcie  

Informacje o opłatach i przepisy prawne

Przypominamy o konieczności wnoszenia na bieżąco opłat na naszej stronie internetowej, poprzez ogłoszenia prasowe, naklejanie kartek na grobach informujących o tym, że okres ważności grobu upłynął i że grób przeznaczony jest do likwidacji. Termin upływu ważności grobu można sprawdzić w wyszukiwarce grobonet,  w Infokioskach lub bezpośrednio w siedzibie zakładu w Kędzierzynie-Koźlu przy ul. Bałtyckiej bądź pod telefonem : +48 77 486 40 76  lub +48 602 620 338

Miejski Zakład Cmentarny w Kędzierzynie-Koźlu pobiera opłaty na podstawie Uchwały Rady Miasta Kędzierzyn-Koźle., opublikowanej w Dzienniku Urz. Województwa Opolskiego 

W Polsce istnieją dwa rodzaje cmentarzy: wyznaniowe i komunalne. Pierwsze prowadzone są przez związki wyznaniowe, drugie przez gminy. Sprawy związane z cmentarzami regulowane są Ustawą o Cmentarzach i Chowaniu Zmarłych z 1959 roku oraz aktami wykonawczymi – rozporządzeniami – wydanymi na podstawie Ustawy. Każdy z właścicieli cmentarzy – czy to np. proboszcz parafii rzymsko-katolickiej, prawosławnej, ewangelickiej czy Rada Miasta – ma prawo do ustanowienia opłat za korzystanie z cmentarza. Opłaty pobierane są przede wszystkim za udostępnienie miejsca pod przyszły grób, ale również za każdy tzw. dochówek do istniejącego już grobu. Kwestie dotyczące pobierania opłat za ważność miejsca są zawarte w art. 7 wspomnianej ustawy.

Ustawa o Cmentarzach i Chowaniu Zmarłych z 1959 art 7
  • Grób nie może być użyty do ponownego chowania przed upływem lat 20
  • Po upływie lat 20 ponowne użycie grobu do chowania nie może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści opłatę, przewidzianą za pochowanie zwłok. Zastrzeżenie to ma skutek na dalszych lat 20 i może być odnowione
  • Przepisy ust. 1 i 2 nie mają zastosowania do chowania zwłok w grobach murowanych przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także do chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia zwłok
  • Dozwolone są umowy, przedłużające termin, przed upływem którego nie wolno użyć grobu do ponownego pochowania
  • Niezależnie od powyższych przepisów jest wzbronione użycie do ponownego pochowania grobów, mających wartość pamiątek historycznych (ze względu na swą dawność lub osoby, które są w nich pochowane, lub zdarzenia, z którymi mają związek) albo wartość artystyczną
  • W istniejących grobach murowanych dopuszcza się chowanie zwłok osób zmarłych w ciągu 20 lat po wydaniu decyzji o zamknięciu cmentarza. Przy zmianie przeznaczenia terenu cmentarnego przepis art. 6 ust. 4 3) ma zastosowanie również do zwłok pochowanych w tym dwudziestoletnim okresie
Analiza ustawy i wnioski
  • Z ww. przepisu prawa wynika, że opłatom przedłużającym ważność podlegają groby ziemne bez względu na to czy dokonano w nich pochowania jednej czy czterech trumien oraz grobów murowanych, które są wybudowane w taki sposób, że można w nich dokonać pochówku tylko jednej trumny oraz nisze w kolumbariach
  • Warto wspomnieć, że grobem ziemnym jest grób, gdzie umieszczoną trumnę na odpowiedniej głębokości zasypano ziemią. Grób ziemny nie staje się grobem murowanym przez zbudowanie na nim nagrobka. Nie praktykuje się również przekształcania grobów ziemnych na murowane a przynajmniej jest to rzadkością
  • Zastrzeżenie, o którym mowa w punkcie 2. dotyczy administratora cmentarza, który po przyjęciu określonej opłaty nie może w tym grobie pochować innej, obcej dla tam spoczywających, osoby. A więc grób pozostaje dalej w dyspozycji rodziny, która ma pochowanych w nim swoich bliskich. Opłata dotycząca ważności grobu nie jest obowiązkowa, ale jej brak może skutkować potocznie nazywaną – „likwidacją grobu”. Gdy nie zostanie wniesiona opłata, administrator może taki grób wskazać innej rodzinie w celu pochowania swojego zmarłego
  • Warto przy okazji nadmienić, że opłatę ważności grobu może wnieść każda osoba, nawet obca w stosunku do zmarłych w nim pochowanych. Administrator nie może odmówić przyjęcia takiej opłaty. Natomiast z pewnością taka osoba, która ją uiści nie stanie się dysponentem tego grobu

Likwidacja grobów

Prawa do grobu

Opłaty za grób, a prawa do grobu?
  • Prawo do grobu, jako prawo majątkowe, to uprawnienie do bycia stroną umowy o umiejscowienie i zarządzeniem miejscem pochówku
  • Prawo do grobu posiada osoba, która zawarła z zarządcą cmentarza umowę o umiejscowienie pochówku i wniosła opłatę (osoba taka zwana jest również fundatorem i jedynym dysponentem). Prawo do grobu ma charakter osobisty i nie podlega dziedziczeniu w przypadku śmierci ww. osoby.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych – prawo do pochowania w konkretnie wskazanym grobowcu przysługuje w zastępstwie osoby będącej stroną umowy z zarządcą cmentarza członkom najbliższej rodziny tej osoby, a więc: małżonkowi, zstępnym, wstępnym, krewnym bocznym do 4 stopnia pokrewieństwa oraz powinowatym w linii prostej do 1 stopnia :

I stopień pokrewieństwa
  • Zstępni to osoby, które należą do grona potomków danej osoby. Najczęściej występujący zstępni to dzieci, wnuki oraz prawnuki. W tym przypadku nie jest jednak konieczne występowanie więzów krwi. Zstępnymi osoby fizycznej będą również jej dzieci przysposobione (czyli adoptowane) oraz dzieci uznane za własne
  • Wstępni osoby fizycznej to osoby, od których się ona wywodzi. W przypadku braku zawężenia w konkretnym przepisie pojęcie obejmuje nie tylko rodziców i dziadków, ale również pradziadków, prapradziadków itd
  • Krewnymi w linii bocznej są osoby pochodzące od wspólnego przodka, jednocześnie nie będące krewnymi w linii prostej. Stopień pokrewieństwa określa się wedle liczby urodzeń, na skutek których pokrewieństwo powstało
II stopień
  • brat
  • siostra
  • rodzeństwo
III stopień
  • brat/siostra ojca lub matki,
  • syn/córka brata w stosunku do stryja
  • syn/córka brata w stosunku do siostry
  • syn/córka siostry
IV stopień
  • syn/córka brata ojca lub matki,
  • syn/córka siostry ojca lub matki

Powinowactwo oznacza stosunek rodzinny powstały w następstwie zawarcia małżeństwa między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Oznacza to, że małżonek przynależy do rodziny współmałżonka, aczkolwiek nie pochodzą oni od wspólnego przodka i w związku z tym małżonek nie może zaliczyć rodziny współmałżonka do swoich krewnych. Powinowactwo powstaje w chwili zawarcia małżeństwa i trwa nadal mimo jego ustania. Linię i stopień powinowactwa określa się według linii i stopnia pokrewieństwa.

Powinowaci w linii prostej
  • ojciec męża, ojciec  żony
  • matka męża, matka żony
  • rodzice męża lub rodzice żony
  • mąż córki
  • żona syna

Wobec powyższego wnoszący opłatę a uprawniony do grobu może nie być tą samą osobą. Dopóki dany grób jest pusty, dopóty prawo do niego jest prawem czysto majątkowym i dysponowanie przysługuje jedynie fundatorowi, czyli osobie która opłaciła miejsce pochówku. Z chwilą pierwszego pochówku stan faktyczny i prawny miejsca pochówku się zmienia. Prawo do grobu nabiera charakteru osobistego. Oznacza to m.in., że bliscy mają prawo odwiedzać grób i kultywować pamięć zmarłego. Fundator traci również status wyłącznego dysponenta, tj. osoby uprawnionej do wskazywania osób, które mogą w grobie spocząć. Prawo do bycia pochowanym zaczyna przysługiwać ww. bliskim. W razie sporu o zgodę na pochówek danej osoby materię tę rozstrzyga sąd.

Możliwość przekształcenia grobu

Informacje podstawowe
  • Przekształcenie grobu polega na połączeniu (scaleniu) dwóch lub więcej istniejących grobów ziemnych zwykłych i ewentualnie wolnego miejsca w jeden odpowiedniej wielkości grób ziemny wielomiejscowy lub innej zmianie statusu grobu.
  • Przekształcenia dokonywane są na wniosek uprawnionych do grobów głównie dla dostosowania formalnego statusu miejsca pochówku do jego faktycznego sposobu zagospodarowania lub ewentualnego stworzenia miejsca dla dochówku kolejnego zmarłego
  • Przekształcony grób od dnia przekształcenia staje się nowym, niepodzielnym grobem rodzinnym, opłaconym zgodnie z obowiązującym cennikiem na kolejnych 20 lat, licząc od tego dnia

Dochowanie – na jakich zasadach

Aby dokonać dochowania do istniejącego grobu niezbędne jest przedłożenie pisemnej zgody dysponenta grobu. Karty zgonu osoby zmarłej zawierającej adnotacje USC o zarejestrowaniu zgonu. W przypadku zwłok lub szczątków sprowadzanych z zagranicy zezwolenie koniecznie w formie decyzji, ewentualnie świadectwo kremacji do pochowania prochów.
Osobami uprawnionymi do pochowania zwłok są zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych:

Osoby uprawnione
  • pozostały małżonek(ka) osoby zmarłej
  • krewni zstępni
  • krewni wstępni
  • krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa
  • powinowaci w linii prostej do 1 stopnia
  • organy państwowe, instytucje i organizacje społeczne – w przypadku zwłok osób zasłużonych wobec Państwa i społeczeństwa
  • inne osoby, które się do tego dobrowolnie zobowiązały

Grób nie może być użyty do ponownego pochówku przed upływem 20 lat (termin nie dotyczy grobów murowanych przeznaczonych na pomieszczenie zwłok więcej niż jednej osoby, a także chowania urn zawierających szczątki ludzkie powstałe w wyniku spopielenia). Przepis art. 7 ust 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych wyraźnie stanowi o zakazie użycia grobu do ponownego chowania przed upływem 20 lat. Przywołany okres 20 lat jest to tzw. okres mineralizacji przed upływem którego, każda ekshumacja niesie ze sobą ryzyko zakażeń drobnoustrojami rozwijającymi się w zwłokach. Nie jest natomiast wykluczone użycie grobu do ponownego pochówku po upływie 20 lat od poprzedniego.

Prawo do grobu – komu przysługuje

Prawo do bycia pochowanym
  • Prawo do grobu (potocznie: prawo do bycia pochowanym) ma dwojaki charakter: osobisty i majątkowy, przy czym elementom osobistym przypada rola wiodąca, bez względu na to, jaka jest wartość elementów majątkowych tego prawa i na czym one polegają. Do uprawnień osobistych zalicza się przede wszystkim pochowanie po śmierci zwłok uprawnionego w wybranym przez niego miejscu w grobie jednoosobowym lub wieloosobowym rodzinnym, obok zwłok osób mu bliskich oraz kult pamięci zmarłych, który polega na przysługujących człowiekowi różnych wolnościach, wypływających ze sfery uczuć i odczuć odnoszącej się do postaci osoby zmarłej, okazywania szacunku dla wspomnień i pamięci o niej, urządzenia pogrzebu oraz grobowca i decydowania o jego wystroju, załatwiania spraw z zarządem cmentarza, ochronie przed naruszeniami, składania wieńców, palenia zniczy, decydowania lub współdecydowania o przeznaczeniu wolnych miejsc w grobie lub grobowcu dla pochowania dalszych zmarłych
  • Jeżeli w grobie spoczną zwłoki określonej osoby uprawnionej do pochowania, to na skutek pochówku następuje zdominowanie uprawnień niemajątkowych i w związku z czym dopuszczalność rozporządzenia prawem do grobu wygasa. Z tą chwilą nie jest już możliwe rozdzielenie uprawnień majątkowych od osobistych i z tego względu prawa majątkowe tracą swoją odrębność w tym sensie, że nie mogą być przedmiotem wyłącznego korzystania i rozporządzania ze strony dotychczasowego ich podmiotu, a to ze względu na prawa do grobu przysługujące pozostałym uprawnionym, których źródłem jest fakt powiązań rodzinnych z osobą pochowaną w grobie (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1978 r. III CZP 56/78, OSNC 1979, nr 4, poz. 68).

Zbycie prawa do grobu

Informacje ogólne
  •  Teoretycznie nie ma zakazu ustawowego zbywalności miejsca do pochówku ani wyłączenia od dziedziczenia tylko wtedy, gdy miejsce na cmentarzu zostało nabyte i grób został urządzony przez osobę pozostającą przy życiu i jest wolny, tj. nikt nie został w nim pochowany. Jeżeli natomiast w grobie spoczywają już zwłoki określonej osoby uprawnionej do pochowania, to na skutek pochówku następuje zdominowanie uprawnień niemajątkowych i w związku z czym dopuszczalność rozporządzenia prawem do grobu wygasa. 
Informacje prawne
  • Od wielu lat w orzecznictwie polskich sądów dominuje stanowisko, zgodnie z którym grób nie stanowi przedmiotu odrębnej od gruntu własności ani innych, typowych praw rzeczowych. Prawo do grobu nie podlega również dziedziczeniu. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1994 roku (sygn. akt III CZP 155/94). W związku z powyższym, dokonanie sprzedaży grobu (miejsca pochówku) w świetle obowiązujących przepisów nie jest możliwe. Wynika to przede wszystkim z tego, że rzekomy „zbywca” (czyli najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, której z zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych przysługuje prawo do pochowania zwłok) nie dysponuje prawem własności grobu. Biorąc pod uwagę powyższe, rzekome „zbycie” nie jest więc sprzedażą w myśl przepisów kodeksu cywilnego. Umowa zawarta między stronami nie wywołuje założonego przez nie skutku – nie dochodzi do przejścia prawa własności do grobu, czy prawa do grobu.
  • Od prawa do grobu odróżnić należy prawo do grobowca i nagrobka. Obecnie obowiązujące przepisy stanowią, iż właścicielem nagrobka lub grobowca jest inwestor, osoba, która sfinansowała, wybudowała i urządziła taki nagrobek lub grobowiec.

Kim jest dysponent grobu?

Definicja i opis
  • Definicja dysponenta grobu nie została uregulowana dotychczas przez ustawodawcę. Można zdefiniować osobę dysponenta grobu w oparciu o dorobek doktryny i dobrych praktyk
  • Dysponentem grobu jest jego założyciel, czyli osoba, która zapłaciła i zawarła z zarządcą cmentarza umowę o umiejscowienie pochówku. Tym samym nabyła prawo do grobu (jest jednocześnie fundatorem grobu)
  • Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych – prawo do pochowania w konkretnie wskazanym grobowcu przysługuje w miejsce dysponenta osoby będącej stroną umowy z zarządcą cmentarza (w razie jego śmierci) najbliższym krewnym tej osoby, którzy stają się w tym momencie również dysponentami grobu. Prawo pochowania zwłok ludzkich ma najbliższa żyjąca rodzina osoby zmarłej, a mianowicie: małżonek(ka), krewni zstępni, wstępni, krewni boczni do czwartego stopnia pokrewieństwa oraz powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.

Zastrzeżenia odnośnie dochowania grobu

Wiadomości dodatkowe
  • Możliwość zastrzeżenia wynika wprost za przepisu art. 7 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Zgodnie z art. 7 ust. 2 po upływie 20 lat ponowne użycie grobu do chowania może nastąpić, jeżeli jakakolwiek osoba zgłosi zastrzeżenie przeciw temu i uiści stosowna opłatę. Zastrzeżenie ma skutek na dalszych 20 lat i może być przedłużone
  • Skutkiem takiego oświadczenia jest zabezpieczenie miejsca pochówku przed użyciem i dysponowaniem grobu przez zarządcę
  • W przypadku, w którym zastrzegający zgłasza, iż konkretne osoby nie mogą być pochowane w opłaconym i zastrzeżonym miejscu grzebalnym, zarząd cmentarza przyjmuje takie zastrzeżenie jako brak wspólnego stanowiska uprawnionych, w konsekwencji zgoda na dochowanie będzie udzielona jedynie w oparciu o prawomocne orzeczenie sądu ustalające krąg uprawnionych do grobu przedłożone przez zainteresowanego.
Skutki złożenia oświadczenia o zgodzie pozostałych osób uprawnionych do pochówku w grobie
  • Na pochówek w danym grobie musi się zgodzić osoba (lub wszystkie osoby przy więcej niż jednej osobie uprawnionej), która posiada prawo do niego (poniosła koszty budowy i uiściły opłatę za korzystanie z miejsca na cmentarzu), oraz członkowie najbliższej rodziny zmarłego, który w grobie już spoczywa
  • Dysponowanie wolnym miejscem w grobie przekracza zwykły zarząd i wymaga zgody wszystkich współuprawnionych. Tego rodzaju spór może być rozstrzygnięty przez sąd powszechny na podstawie stosowanych na zasadzie analogii przepisów art. 199–205 kodeksu cywilnego. Kwestia, czy zwłoki określonej osoby mogą być pochowane w danym grobie rodzinnym, musi być rozstrzygnięta przez sąd cywilny, gdyż uzyskanie takiej zgody jest konieczne. A jeżeli jej brak, to musi zapaść stosowne orzeczenie zastępujące taką zgodę

Oznaczenia na grobach

Co oznaczają przyklejone na grobie kartki? "przypominamy o wniesieniu opłaty","grób przeznaczony do likwidacji" "prosimy usunąć ławeczkę" "ławeczka zostanie usunięta przez Zarządcę cmentarza"
  • W przypadku spostrzeżenia na grobie komunikatu Zarządu Cmentarzy Komunalnych należy skontaktować się z Biurem właściwego cmentarza celem uzyskania szczegółowych informacji w konkretnej sprawie.
  • W przypadku upływu czasu na jaki zostało opłacone miejsce pochówku będzie informacja o konieczności uiszczenia opłaty na kolejne 20 lat. Zgodnie z Ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych w przypadku nieopłacenia grobu w terminie, grób ten może zostać użyty do nowego pochówku, likwidacja polega na usunięciu zewnętrznej części grobu/pomnika i dokonanie nowego pochówku na zlecenie osoby, osobie, która nabyła prawo do pochówku i opłaciła miejsce grzebalne
  • W przypadku samowolnego postawienia ławeczki przy grobie, konieczny jest kontakt z Biurem cmentarza. Umieszczenie ławeczki przy grobie każdorazowo zgodnie z właściwym regulaminem cmentarza, wymaga uzyskania zgody MZC przed faktyczną instalacją. W przeciwnym razie MZC ma prawo usunąć ławeczkę postawioną bez poinformowania i uzyskania zgody MZC
 Do góry